Rozwiązanie umowy i jednostronna odmowa jej wykonania: rozróżnienie, a nie mieszanie

Kodeks cywilny zna instytucję rozwiązania umowy i zna instytucję jednostronnej odmowy jej wykonania. Pewne podobieństwo (oba służą etapowi rozwiązania umowy, zasady odmowy odnoszą się do przepisów o rozwiązaniu umowy) czasami powoduje, że strony mieszają je, co skutkuje lekkimi cywilizowanymi potworami - produktami międzygatunkowego krzyżowania: „jednostronne rozwiązanie umowy” „A nawet„ nieumotywowane jednostronne rozwiązanie umowy ”. Powstaje pytanie o etykę takich eksperymentów w instytucjach prawa cywilnego, zwłaszcza, że ​​ich wyniki mogą zepsuć dużo krwi zarówno ich twórcom, jak i niewinnym praktykującym prawnikom.

Po pierwsze, nie jest możliwe „jednostronne rozwiązanie umowy”. Wypowiedzenie następuje za obopólną zgodą stron lub przez sąd wszczęty przez jedną z nich. W drugim przypadku inicjatywa nie jest równoznaczna z pewnego rodzaju „jednostronnością”, proces rozwiązania umowy nie może być rozwiązany wyłączną wolą osoby, która wystąpiła z taką inicjatywą - zawsze konieczne jest łącze pośredniczące w formie kontrahenta lub sądu (byłoby dziwne, gdyby sąd żądający rozwiązania umowy) obie / wszystkie strony umowy były traktowane). Aby strona umowy mogła odstąpić od umowy z jej wolą, musi mieć prawo do jednostronnej odmowy jej wykonania, realizowanej poprzez skierowanie odpowiedniej woli do kontrahentów.

W większości przypadków próby przekroczenia krzyża ze świnią oznaczały, że strony próbowały ustanowić pewnego rodzaju preferencyjne (w porównaniu z ustalonym kodem) jednostronne wycofanie się z umowy, ale nie mogły odpowiednio wyrazić tego w tekście umowy. Niską jakość pracy kontraktowej promuje się oczywiście przez to, że na poziomie średniego biznesu i poniżej jest on realizowany zgodnie z zasadą „szybko podpisujmy wszystko, a potem zrozumiemy”. Sytuację pogarsza fakt, że ustawodawca dopuszcza również takie zamieszanie (zob str. 22 , Art. 3 Ustawa federalna nr 137-FZ z dnia 25 października 2001 r.) I najwyższe instancje sądowe ( Rozporządzenie Prezydium Najwyższego Sądu Arbitrażowego Federacji Rosyjskiej nr 5848/98 z 22 grudnia 1998 r .; Klauzula 4 przeglądu praktyki sądowej Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej nr 1 (2016).

W tym względzie kluczem jest kwestia kwalifikacji przez sądy wszystkich tych złożonych struktur. Często sformułowanie „może zostać rozwiązane jednostronnie przed terminem” (wraz z odniesieniem do „wypowiedzenia umowy”) faktycznie oznacza, że ​​strony miały na uwadze jednostronną odmowę wykonania zamówienia. Bez ustanawiania dodatkowych wymagań, z wyjątkiem kierunku „powiadomienia o jednostronnym rozwiązaniu umowy”, warunki takie w pełni odpowiadają opisowi jednostronnej odmowy udzielonej przez Prezydium Najwyższego Sądu Arbitrażowego Federacji Rosyjskiej w Dekret 9 września 2008 № 5782/08:

„W przypadku jednostronnej odmowy wykonania umowy związanej z działalnością jej stron wystarczy sam fakt określenia w prawie lub zgody stron co do możliwości jednostronnej odmowy”.

I tak właśnie zakwalifikował się warunek umowny Prezydium Najwyższego Sądu Arbitrażowego Federacji Rosyjskiej w rezolucji nr 13057/09 z 16 lutego 2010 r.:

„Na podstawie klauzuli 6.2 umowy najmu jej ważność może zostać rozwiązana przed upływem terminu określonego w klauzuli 6.1 terminu w przypadku przewidzianym w klauzuli 2.4.3 umowy, jak również w przypadku jednostronnego rozwiązania umowy.

W związku z tym sądy pierwszej instancji i instancji odwoławczych słusznie stwierdziły, że w umowie najmu istnieje warunek dotyczący możliwości jej wcześniejszego rozwiązania na wniosek leasingodawcy.

Jeśli chodzi o jednostronną odmowę wykonania umowy (jednostronne wypowiedzenie umowy), wystarczający jest fakt wskazania w porozumieniu stron, nie było podstaw do uznania działań departamentu za dokonanie wpisu w sprawie rozwiązania umowy najmu w rejestrze państwowym ”.

Możliwa jest jednak inna kwalifikacja takich warunków umownych, zwłaszcza w przypadku, gdy „jednostronnemu rozwiązaniu umowy” towarzyszą warunki specyficzne dla instytucji rozwiązania umowy. Najprawdopodobniej wola w tym przypadku była skierowana na zapewnienie jednostce możliwości jednostronnego wyjścia z umowy, ale została pochowana pod tak grubą warstwą woli, że nie można jej zrekonstruować. W związku z tym przypadek „unmotivated cancellation” rozpatrywany przez SCES AF Sił Zbrojnych RF ( Definicja Sądu Najwyższego Federacji Rosyjskiej z dnia 08.2.2015 N 310-15С15-4004 w numerze sprawy A08-7981 / 2013).

W tym sporze strony, ustanawiając w jednej z klauzul długoterminowej umowy najmu podstawy do jej rozwiązania w sądzie, w innej klauzuli przewidywały, że w przypadku wcześniejszego rozwiązania umowy z innych powodów strony są zobowiązane do pisemnego powiadomienia o zbliżającym się rozwiązaniu umowy z wyprzedzeniem o rok przed rozwiązaniem. Co miałeś na myśli? Najprawdopodobniej można odstąpić od umowy, ale taka odmowa będzie ważna dopiero rok później, po jej ogłoszeniu. W rzeczywistości zapewnienie tak dużego okresu karencji (czterokrotnie dłuższego niż okres wypowiedzenia odstąpienia od umowy zawartej na czas nieokreślony, punkt 2 , Art. 610 Kodeks cywilny Federacji Rosyjskiej) może wskazywać, że strony zamierzają udzielić gwarancji kontrahentowi, który odrzuca umowę strony (w celu znalezienia nowego lokatora jak zwykle, lub w celu znalezienia nowej siedziby). Jeżeli strony założyły, że w tym przypadku działałaby zwykła procedura wypowiedzenia, nie było uzasadnionego powodu, aby ustanowić tak długi okres czasu. Jednakże zamiar ten został wyrażony tak niedoskonale, że sąd zinterpretował ten przepis właśnie jako ustanawiając dodatkową procedurę wypowiedzenia umowy, odmawiając pozwu w odniesieniu do niespójności dodatkowych podstaw ze strony.

Podobne warunki umowy podlegały przeglądowi przez Prezydium Najwyższego Sądu Arbitrażowego w Dekret z dnia 20 października 2011 r. N 9615/11. Zgodnie z warunkami umowy, najemca był uprawniony do żądania wcześniejszego rozwiązania umowy, z zastrzeżeniem ostrzeżenia wynajmującego nie mniej niż 90 dni, z zastrzeżeniem ich zobowiązań do zapłaty czynszu i zwrotu kosztów leasingodawcy na usługi komunalne i usługi konserwacji. Sąd pierwszej instancji uznał, że strony przewidziały jednostronną odmowę wykonania umowy przez najemcę. Sąd Najwyższy Sądu Najwyższego RF zmienił:

„Zgodnie z klauzulą ​​2 artykułu 450 Kodeksu, na wniosek jednej ze stron, umowa może zostać rozwiązana decyzją sądu w przypadkach określonych w umowie.

Klauzula 7.5 umowy najmu przewiduje prawo najemcy do żądania wcześniejszego rozwiązania umowy, ale nie prawo do jednostronnego rozwiązania umowy w związku z art. 450 Kodeksu 3.

Ponieważ wynajmujący odmówił rozwiązania umowy i nie osiągnięto odpowiedniej umowy między stronami, najemca miał prawo żądać rozwiązania umowy w sądzie. Korzystający skorzystał z tego prawa, wnosząc powództwo wzajemne w niniejszej sprawie.

Zgodnie z ustaleniami sądu pierwszej instancji, najemca spełnił wszystkie warunki klauzuli 7.5 umowy najmu, wynajmujący został uprzedzony z wyprzedzeniem o zamiarze najemcy do rozwiązania stosunku najmu z powodu zakończenia działalności oddziału, ale wynajmujący nie podał najemcy uzasadnionych powodów odmowy rozwiązania umowy.

Tutaj, jak widzimy, wykorzystano również nie całkiem poprawny obrót - „prawo do jednostronnego rozwiązania umowy” - ale nie o to chodzi. W przypadku, gdy elementy rozwiązania umowy i jej jednostronnej odmowy są mieszane, nikt nie może być ubezpieczony od jakiejkolwiek interpretacji takich warunków. Co charakterystyczne, w interpretacji, którą wybrało Prezydium Najwyższego Sądu Arbitrażowego, autorytet osoby do rozwiązania stosunku umownego pozostaje również jednostronny, towarzyszy mu po prostu nadbudowa proceduralna, która powoduje rozwiązanie umowy. Rola sądu w takiej interpretacji warunków umownych jest ograniczona do poświadczenia, że ​​dana osoba we właściwym czasie jednostronnie wyraziła wolę, w istocie sąd służy jako notariusz: wtedy następuje zawiadomienie, a następnie umowa musi zostać rozwiązana. Po co duplikować podmioty, jeśli mechanizm jednostronnego wycofania się z umowy jest już ustalony i rozliczony.

Warunki umowne muszą być przestrzegane, niezależnie od niewiarygodnych warunków, na które strony się zgadzają, jest to aksjomat. Ale nie ma gwarancji, że wykrywacz metalu przy wejściu do sądu naprawi brzytwę Ockhama, noszoną w aktówce dobrze czytanego prawnika, i nie ma gwarancji, że umowa przygotowana z jej pomocą zachowa równowagę interesów stron. interpretowane jako odmowa jednostronna lub odwrotnie). Gwarancja jest znakiem „bez GMO” na umowie. Jasność myśli jest gwarancją jasności.